4.2.4 RSI en telewerken

Op verschillende punten binnen de Arbo-regels worden diverse zaken belicht, die bij verkeerde toepassing kunnen leiden tot RSI ( Repetitive Strain Injury), ook wel muisarm genoemd.

Bijvoorbeeld dient er aan werknemers, die arbeid verrichten, waarbij sprake is van het handmatig hanteren van lasten, doeltreffende voorlichting en doeltreffend onderricht gegeven over

1. de wijze waarop lasten gehanteerd worden; 
2. de aan het handmatig hanteren van lasten verbonden gevaren voor hun veiligheid en gezondheid en 
3. de te nemen maatregelen om deze gevaren zoveel mogelijk te beperken.

U kunt zich voorstellen dat niet naleven van deze regel het risico vergroot tot het krijgen van een muisarm. Zo dient de arbeid aan een beeldscherm zodanig georganiseerd te zijn, dat deze arbeid telkens na ten hoogste twee achtereenvolgende uren wordt afgewisseld door andersoortige arbeid of door een rusttijd, die de belasting van het verrichten van de arbeid aan een beeldscherm verlicht.

Naar schatting 20 tot 40 procent van de werkende bevolking in Nederland heeft in meer of mindere mate last van RSI. Sommige beroepsgroepen, waaronder beeldschermwerkers, inpaksters, musici, werknemers in de bouw en kleermakers, hebben een grotere kans op RSI dan andere.

Wij voegen daar de telewerkers aan toe. Want bijna alle factoren, die RSI veroorzaken, kunnen door telewerken extra versterkt of bevorderd worden. Steeds dezelfde beweging maken, of voortdurend werken in dezelfde houding zijn de risicofactoren bij RSI. Of ook persoonlijke factoren zoals lichaamsbouw of het omgaan met stress meespelen, is nauwelijks bekend. Bedrijven nemen in toenemende mate maatregelen om te voorkomen dat hun werknemers klachten krijgen.

De eerste stap van de behandeling bestaat uit het verminderen van de activiteit die waarschijnlijk tot de klachten heeft geleid. Absolute rust is geen oplossing. De sleutelwoorden voor de oplossing liggen in meer afwisseling in het werk en meer bewegen.

RSI wordt nog steeds gezien als een modeverschijnsel. Maar naar onze mening is RSI meer dan dat. RSI is een verzamelnaam voor allerhande aandoeningen: stijfheid, verkrampingen aan schouders, rug, armen en polsen, maar ook hoofdpijn en duizeligheid kunnen symptomen zijn. Al deze klachten worden veroorzaakt door een abnormale belasting van lichaamsdelen als gevolg van langdurig, monotoon en geconcentreerd werken. Dat betekent dat het niet alleen op het werk gebeurt, maar kan ook in de vrije tijd door een hobby ontstaan.

RSI is een normale reactie van het lichaam op een abnormale belasting van het lichaam. Door de fysieke klachten te relateren aan RSI werden de klachten definieerbaar en herkenbaar, waardoor de media er ook aandacht voor kregen. Vroeger bestond ook de tennisarm, en monniken hadden last van een schrijversarm.

RSI is geen modewoord, het bestaat al eeuwen en wordt op dit moment door de gezondheidsraad beschouwd als een maatschappelijk probleem. Dat lijkt ook reëel gezien het feit dat er jaarlijks zo’n 2500 tot 3000 mensen als gevolg van vermeende RSI in de WAO terechtkomen. Zelfs van computerende kinderen is de verwachting dat zij een verhoogde kans op RSI hebben, en dat dit zelfs tot vroege invaliditeit kan leiden. Dit alles wijst erop dat goede voorlichting en instructie noodzakelijk is.

Naarmate de klachten ernstiger worden, belemmeren deze steeds meer het werken en kan zelfs het dagelijks functioneren belemmeren. Er worden drie stadia onderscheiden, die loopt van lichte pijn en/of stijfheid in nek/schouder en vreemd gevoel in onderarmen, polsen of handen, die na een tijdje rust wegtrekt tot klachten die steeds sneller opkomen en langer aanhouden en op het laatst helemaal niet meer wegtrekken en functie-uitval optreedt en werken nauwelijks mogelijk is. In dit laatste stadium wordt vaak een beroep gedaan op de Ziektewet en is er zelfs sprake van een WAO-situatie.

De herstelperiode van RSI is langer naarmate de klachten langer bestonden. Daarbij speelt stress veelal een remmende factor in het herstel. Daardoor houden RSI-klachten aan en wordt herstel steeds moeilijker of blijft zelfs uit. Het is daarom belangrijk RSI te voorkomen. Met name voor telewerkers is het belangrijk te weten wat RSI is en hoe dit te voorkomen.

Factoren die RSI in de hand werken bij onzorgvuldig omgaan met telewerken zijn bijvoorbeeld de illegale werkplek. Als telewerken door de werkgever in zijn organisatie is “gelegaliseerd”, zal deze ervoor zorgen dat de werkplek thuis voldoet aan de eisen, zoals deze in de Arbo-wet zijn aangegeven. Wordt er echter “illegaal” getelewerkt (vaak op eigen initiatief), dan voldoet deze niet altijd aan de gestelde normen en eisen. De kans op RSI kan toenemen.

Andere factoren die RSI bevorderen, zijn te weinig afwisseling en beweging in het werk, te lang achtereen werken, een te hoge werkdruk, taken met repeterend karakter en te weinig satisfactie in het werk. Al deze factoren kunnen in één keer optreden, als telewerken onzorgvuldig wordt toegepast. Zorgvuldig toepassen houdt in dat je je lichaam en geest tijdens het telewerken ook in conditie houdt.