1. Wat is telewerken?

Verrehoren, verrezien of verrekijken, verrespreken en verreschrijven zijn zo te zien wat vreemde begrippen. Maar een tele-foon, tele-visie, tele-copier of tele-facsimile (fax) en tele-scoop kennen we allemaal, al is de tele-graaf wat achterhaald. In al deze gevallen zijn technologieën geïntroduceerd die ons mensen de mogelijkheid bieden dingen op afstand te doen. Kennelijk is het voor ons belangrijk niet gehinderd te worden door afstand. Afstand betekent verplaatsing en verplaatsing betekent tijd. Wij willen graag dingen kunnen doen zonder verplaatsing omdat ons de tijd ontbreekt.

Werk is altijd plaatsgebonden geweest. Om iets voor elkaar te krijgen moet je er lijfelijk zijn. Meestal doe je dat door naar je werk te gaan – je werk komt gewoonlijk niet naar je toe. Natuurlijk kunnen schrijvers en accountants hun werk verrichten op een andere plek dan waar de uitgever of onderneming zich bevindt, maar alleen door het onderliggende materiaal mee te nemen. Dat materiaal is dan niet meer beschikbaar of bruikbaar voor anderen. Bestuurders en managers proberen hun werk zo te regelen dat ze tijd aan meer zaken tegelijk kunnen wijden. Als zij hun basisgegevens onderweg meenemen, dan ontstaat er een tijdsprobleem: hun informatie is nooit meer het allerlaatste. Je kunt je voorstellen dat je er naar gaat streven dat je plaats en tijd los wilt koppelen van je werk. Andersom gesteld: werken waar en wanneer jou dat uitkomt. Daarbij wil je graag dat niet alleen jouw informatie de meest actuele is, maar ook dat de aanvullingen en aanpassingen, die jij uitvoert, ook voor iedereen beschikbaar zijn.

Het toenmalige Ministerie van Verkeer & Waterstaat kon niet vermoeden dat, toen het directoraat generaal Verkeer en Vervoer in 1990 met de experi­menten met telewerk begon, dat dit het begin zou zijn van een nieuwe kijk op arbeid, wat we tegenwoordig Het Nieuwe Werken noemen. Telewerken in de 21^ste eeuw betekent niet alleen het terugdringen van het aantal files door verminderen van het woon-werkverkeer, maar ook het invoeren van een nieuwe vorm van arbeidsorganisatie met als doel verhoging van de arbeidsproductiviteit, verlaging van bijvoorbeeld de kantoorruimtekosten, het aanbieden van nieuwe diensten en services.

Er zijn kortom allerlei redenen om mensen en werk bij elkaar te brengen en wel in die zin dat we de mensen naar het werk brengen.

Dit blog gaat over de methode waarbij u werk naar uw mensen gaat brengen. In plaats van mensen verplaatst u het werk. De medewerkers krijgen hun werk op hun werkplek, waar die ook is. Afhankelijk van de rol van de persoon kan deze ook in staat gesteld worden zijn of haar werk zelf op te halen, zonder van locatie te hoeven veranderen. Hierbij nemen wij aan dat het werk materiaal betreft dat een integraal onderdeel vormt van de bedrijfsvoering.

Deze beschrijving sluit een aantal rollen uit van onze definitie van telewerken. Uitzendkrachten gaan naar hun werk toe. Garnalenpellers en verwante thuiswerkberoepen gebruiken geen materiaal dat een integraal onderdeel vormt van de bedrijfsvoering. De eerdergenoemde accountant, die de (al dan niet digitale) bloghouding meeneemt, is geen telewerker. Dit sluit dus elke vorm van arbeid waarbij fysiek materiaal gemoeid is uit. Een auteur die zijn stukken thuis schrijft en af en toe naar de uitgever stuurt is geen telewerker. De redacteur die stukken bewerkt, welke in de systemen van de uitgever worden beheerd, is dat wel. Als de accountant vanuit de eigen werkplek rechtstreeks toegang krijgt tot de administratie die op de onderneming gevoerd wordt, dan is hij of zij wel een telewerker.

Telewerken is daarmee die wijze van arbeid verrichten, waarbij de (mede)werker op afstand informatie verwerkt. Telewerken hoeft dus niet thuis te gebeuren. De term digitaal of elektronisch is ons inziens te beperkend en soms zelfs foutief, maar dat het altijd informatie betreft moge duidelijk zijn.

Telewerken is dus niet altijd een onderdeel van "Het Nieuwe Werken" of "medewerker 2.0". Het is gewoon een methode om bedrijfsdoelen te halen of een werkwijze in te voeren die werknemer en/of werkgever bijdraagt aan een professionele bedrijfsvoering.

Dit blogje dient als een handleiding voor de organisatie, die telewerken overweegt of invoert. U vind hier geen academische discussie voor of tegen, noch een uiteenzetting over de definitie van telewerken. Wij, de auteurs, hebben op basis van onze ervaring en verstand enkele ideeën, suggesties en voorstellen voor u samengevat. Wij zijn geen voor- of tegenstanders van telewerken – of en hoe u het invoert is aan uzelf. We reiken u de argumenten aan om die keuze te maken.

Trouw aan dit principe is het blog opgesteld volgens een aantal groepen positieve en negatieve elementen. In de verschillende hoofdstukken komen overwegingen naar voren die van u zowel een voor- als een tegenstander kunnen maken. Techniek komt bij ons pas op de laatste plaats.

Wij verwachten dat wij een bijdrage kunnen leveren aan meer gefundeerde beslissingen om telewerken al dan niet in te voeren. En, mocht het oordeel positief uitvallen, dan willen wij met ons schrijven een bijdrage leveren aan een meer succesvolle invoering van telewerken.